Η λέξη, για την οποία στο μεγάλο λεξικό Robert του 2014 υπάρχει συνοπτικό λήμμα, χρησιμοποιείται στον γαλλικό τύπο και τη γαλλική γραμματεία από τα τέλη της δεκαετίας του 1820. Είναι η εποχή κατά την οποία στον παρισινό τύπο αφθονούν και διαβάζονται βουλιμικά τα «κοινωνικά», τα λεγόμενα faits divers, όπου οι δολοφονίες γυναικών δεν είναι καθόλου σπάνιο θέμα. Είναι η εποχή που προετοιμάζει, μεταξύ άλλων, και μια λογοτεχνία, η οποία επιδιώκει με ιδιαίτερο ζήλο να αρθρώνει τις λέξεις που πηγάζουν από την κοινωνικο-πολιτική πραγματικότητα, ακόμα και κυρίως από την παθογένειά της• τις λέξεις που θα γίνουν υλικό για τα γαλλικά του Μπαλζάκ και του Ευγενίου Σύη (μεταξύ πολλών άλλων).

Η λέξη féminicide, λοιπόν, εντοπίζεται συχνότατα σε τέτοια ρεπορτάζ του γαλλικού τύπου, ιδίως από το 1850 κι έπειτα, για να περιγράψει δολοφόνους γυναικών από ερωτικούς συντρόφους, πατεράδες κι αδερφούς, προαγωγούς, εκμεταλλευτές κάθε είδους, στρατιώτες, βιαστές. Η λέξη féminicide συνυπάρχει και συμπληρώνει μια πολύ παλιότερη λέξη, τη λέξη uxoricide, που περιγράφει τον συζυγοκτόνο, με λατινική ρίζα, καθώς η λέξη uxor δηλώνει τη σύζυγο («τη γαμετή γυνή», που ‘γραφε ο Κουμανούδης), αλλά κι εν γένει τη γυναίκα.

Το κοινωνικοπολιτικό σημαίνον féminicide δεν εξοβελίζει το κατά πολύ παλιότερο uxoricide, αλλά καλύπτει την ανάγκη μιας πιο επεξεργασμένης προβληματικής• περιγράφει με ακρίβεια όλους εκείνους που δολοφονούν γυναίκες και κορίτσια (όπως, επίσης, και άλλες γυναίκες που συνεργούν σε τέτοια εγκλήματα ή τα διαπράττουν λ.χ. μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον). Στα τέλη Οκτωβρίου του 1887, στην εφημερίδα «Le Rappel», ένας άνδρας σχολιογράφος, ο Grif, δυσφορεί διότι κάποιοι συνάδελφοί του επιμένουν να αναφέρουν τον γυναικοκτόνο ως...homicide, που αφορούσε, υποτίθεται, γενικά τον ανθρωποκτόνο, αλλά συγχρόνως διατηρούσε έντονα το σημασιολογικό φορτίο του ανδροκτόνου.

Ο γιατρός και ιστορικός των ηθών, ο Γκιστάβ Ζοζέφ Αλφόνς Βιτκοσκί, αναφέρεται ρητά σε γυναικοκτόνους, féminicides, στο βιβλίο του με τίτλο «Tetoniana. Les seins à l’église» (1907), που αφορά τη σχέση της καθολικής εκκλησίας με το γυναικείο στήθος και άλλους συμβολισμούς εχθρικών θηλυκοτήτων. Σε ένα από τα αποσπάσματα, ο συγγραφέας κάνει ρητή αναφορά σε μια κατηγορία εκκλησιαστικών ανδρών, τους «féminicides ou poursuivis pour avoir dépecé leur maîtresse» («γυναικοκτόνους ή δικασμένους επειδή διαμέλισαν την ερωμένη τους»). Καταγράφω εδώ κι άλλο ένα παράδειγμα, από τον Νοέμβριο του 1923, στο εικονογραφημένο περιοδικό «Excelsior»: Σε ρεπορτάζ για τον δολοφόνο μιας μπακάλισσας (τη σκότωσε επειδή νόμισε ότι τον στραβοκοίταξε), διαβάζουμε ότι ο εν λόγω «ρωτήθηκε για τα κίνητρα αυτού του γυναικοκτονικού παροξυσμού» («interrogé sur les motifs de l’accès de fureur féminicide»).

Με σαφέστατα πολιτική χροιά βρίσκουμε τη λέξη féminicide σε ένα ρεπορτάζ για το δικαίωμα των γυναικών στη δικηγορία, από την εφημερίδα «La Petite Presse», στις αρχές Οκτωβρίου 1899: Εκεί γίνεται λόγος για έναν υπερσυντηρητικό μισογύνη που θεωρούσε σκάνδαλο και μόνο τη σχετική συζήτηση• «ο γυναικοκτόνος ρήτορας δεν πτοήθηκε» («l’orateur féminicide ne se laissa pas intimider») διαβάζουμε στη συνέχεια.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο όρος χρησιμοποιείται για να δηλώσει ο, τιδήποτε καταπιέζει, εκφοβίζει, περιορίζει τις γυναίκες, ακόμα και ενδυματολογικά. Λ.χ.: Στο βιβλίο της με τίτλο «Οι γυναίκες του κόσμου» («Les femmes du monde», 1876), η Μπασομόν (φιλολογικό ψευδώνυμο) γράφει πως «θα δούμε την ωραία γενιά που θα βγει από τους γυναικοκτόνους κορσέδες της» («Nous verrons la belle génération qui sortira de ses corsets féminicides»). Σε ένα παλιότερο ρεπορτάζ, από τον Οκτώβριο του 1863, στην εφημερίδα «Le Monde illustré», καταγράφεται «η χαλάρωση του γυναικοκτόνου κορσέ» («le relâchement du lacet féminicide»).

Όπως έχει πάμπολλες φορές επισημανθεί, η (γλωσσική) ιστορία των εννοιολογικών χρήσεων είναι και μια histoire pragmatique, μια «πραγματιστική ιστορία». Από αυτή την άποψη είναι πολύ χαρακτηριστικό που στην ελληνική κοινωνία πολλοί μπορούν να σηκώσουν, διεκδικώντας, μάλιστα, πεισμωδώς και συχνά αδόκιμα, τις αρχαίες «συνέχειές» της, λέξεις περί αντροφονιάδων και ανδροφόνων (και «γυναικών ανδροφόνων» για να πάμε στην εποχή του Πινδάρου), μπορούν να προσαρμόσουν αμάσητο κάθε «νεολογισμό» για γκάτζετ, τζιπ, μιλφ, αλλά δεν αντέχουν να εντάσσεται σε κοινή χρήση οποιαδήποτε λέξη λέει τη γυναικοκτονία, γυναικοκτονία και τον γυναικοκτόνο, γυναικοκτόνο. Πολύ χαρακτηριστικό.

Like rape, most murders of women by husbands, lovers, fathers, acquaintances, and strangers are not the products of some inexplicable deviance. They are femicides, the most extreme form of sexist terrorism, motivated by hatred, contempt, pleasure, or a sense of ownership of women. Femicide includes mutilation murder, rape murder, battery that escalates into murder, the immolation of witches in Western Europe and of brides and widows in India, and “crime of honor” in some Latin and Middle Eastern countries, where women believed to have lost their virginity are killed by their male relatives. Calling misogynist killings femicide removes the obscuring veil of nongendered terms as homicide and murder.

My definition of femicide also includes covert forms of the killing of females, such as when patriarchal governments and religions forbid women's use of contraception and/or obtaining abortions. Consequently, millions of pregnant women die every year from botched attempts to abort their fetuses. And when promiscuous AIDS-infected males continue to feel entitled to have sex with their wives, girl friends, and/or prostituted women and girls, their sexist behavior causes the death of millions of these women and girls. So do AIDS-infected males who refuse to wear condoms to protect their female sex partners and the females whom they rape, including the common practice in parts of Southern Africa where many males rape babies -- including their own daughters -- believing that these barbaric acts will cure them of AIDS. Hence, I consider AIDS resulting in the deaths of females to be a form of mass femicide.

Russell D., “The Origin & Importance of the Term Femicide”, speech prepared for the international conference in Amsterdam titled Stop Femicide! that was organized by Kurdish women for the first Women's Hearings in Cambodia titled "True Voices of Women under the Khmer Rouge Regime on Sexual Violence." Online At: The Origin and Importance of the Term Femicide Watch Video Online: The Origin and Importance of the Term Femicide.

I first heard the word femicide in 1975, when an acquaintance told me that an American writer, Carol Orlock, was preparing an anthology on femicide. Although her book was never published, the term resonated with me powerfully as one that was needed to refer to sexist murders of females by males. In 1976, I testified about femicide at the International Tribunal on Crimes Against Women, held in Brussels. While I did not provide an explicit definition of femicide in this testimony, the meaning was clear from the examples of femicide mentioned therein.

Τις μέρες εκείνες διακεκριμένοι δημοσιολογούντες διατρανώνουν στα μέινστριμ και στα σόσιαλ μίντια τον κίνδυνο που διατρέχει η γλώσσα μας από την εισαγωγή του ξενόφερτου σουσουδισμού που ακούει στον νεολογισμό «γυναικοκτονία». Και ο κίνδυνος αυτός δεν είναι μονάχα γλωσσικός, είναι κίνδυνος προπάντων για τις ίδιες τις γυναίκες, προειδοποιούν, μιας και ο όρος υπονοεί ότι οι γυναίκες δεν είναι άνθρωποι, αφού όταν φονεύουν τους ανθρώπους το ονομάζουμε ανθρωποκτονία. Τελικά ο πολύς φεμινισμός γυρνάει μπούμερανγκ. Τούτα τα φληναφήματα δεν είναι βγαλμένα από το μαυσωλείο του πιο συντηρητικού καθαρευουσιανισμού, ούτε εκφέρονται από γλωσσολογικά άσχετους κουτοπόνηρους γλωσσαμύντορες που κάνουν πως αγνοούν τις λέξεις «γενοκτονία», «πατροκτονία», «μητροκτονία», «παιδοκτονία»· τούτα τα φληναφήματα δεν συνιστούν καν σεφερλίδικο χιούμορ. Διότι πολύ απλά τούτα τα φληναφήματα δεν μιλούν για γλώσσα. Μιλούν για πολιτική και κάνουν πολιτική.

Οι γυναικοκτονίες ούτε έπεσαν από τον ουρανό ούτε συνιστούν κοινωνικό φαινόμενο με περίκλειστη αυτοτέλεια. Αν παρατηρήσουμε τον χάρτη γυναικοκτονιών στην Ελλάδα, για παράδειγμα, θα δούμε ότι κατά συντριπτική πλειονότητα οι γυναίκες δολοφονούνται από τους νυν ή πρώην συζύγους ή συντρόφους τους. Ακολουθούν δολοφονίες από άντρες που παρενοχλούσαν και το θύμα δεν συναινούσε, από πατεράδες και από συγγενείς πρώτου ή δεύτερου βαθμού. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι σεξουαλικές συνδηλώσεις είναι κάτι περισσότερο από εμφανείς: Οι δολοφονίες γίνονται είτε από σεξουαλικούς συντρόφους ή με αφορμή σεξουαλικά ζητήματα. Κι όμως το επίδικο δεν είναι ποτέ το σεξ καθαυτό. Το επίδικο είναι η κυριαρχία πάνω στη ζωή και το σώμα των θηλυκών σωμάτων.

Η αμφισβήτηση της εγκυρότητας του όρου «γυναικοκτονία» από τον κυρίαρχο δημόσιο λόγο συνιστά αναμενόμενη αντίδραση με δεδομένο ότι ο όρος επιχειρεί να πολιτικοποιήσει μια ακραία μορφή έμφυλης βίας, φέρνοντας στο προσκήνιο τα αίτια και τις (ανήκεστες) επιπτώσεις της ανισότητας. Η κατονομασία της δολοφονίας των γυναικών επειδή είναι γυναίκες μετασχηματίζεται σε μέσο διεκδίκησης δικαιωμάτων για τις σύγχρονες φεμινιστικές και αντισεξιστικές συλλογικότητες, ριζοσπαστικοποιώντας την πολιτική τους ατζέντα και δημιουργώντας δυναμικές για τη συγκρότηση τόπων φεμινιστικής συμμαχίας και κοινής δράσης. Η δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη αποτέλεσε αφορμή για την κατονομασία και καταδίκη του φαινομένου της γυναικοκτονίας, την έκφραση συλλογικής οργής και θλίψης στον δημόσιο χώρο και τη διεκδίκηση του διαρκούς δικαιώματος των γυναικών σε μια αξιοβίωτη ζωή.

Η κυριαρχία του αρσενικού πάνω στο θηλυκό ή ευρύτερα πάνω στο μη αρσενικό, ακόμα και όταν δεν εκδηλώνεται με τέτοια ένταση, λογίζεται «φυσιολογική» καθώς το σύστημα της πατριαρχίας μάς κάνει να εμπεδώνουμε ως βιολογικά χαρακτηριστικά μας τη δυική αντίθεση μιας θηλυκότητας που ταυτίζεται με την παθητικότητα και μιας αρρενωπότητας που ταυτίζεται με την επιθετικότητα. Ταυτόχρονα, καθώς η κυρίαρχη αντίληψη παρουσιάζει ως ταυτόσημα το φύλο και τη σεξουαλικότητα, καθιστά το σεξ πεδίο επιτέλεσης αυτής της κυριαρχίας, τόπο όπου πραγματώνεται η ουσία των φύλων. Όλο αυτό το στερεότυπο αντλεί την αξίωση της νομιμότητάς του και από τη βολική επίκληση της «φύσης» και της «βιολογίας». Σε μια τέτοια επίκληση της φύσης και του αυταπόδεικτου χαρακτήρα της βασίζονται στην πραγματικότητα και όλες οι στερεοτυπικές αντιλήψεις γύρω από τον βιασμό και τη σεξιστική βία. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας: Η βία, σωματική και λεκτική, ο βιασμός, ακόμα και οι γυναικοκτονίες λογίζονται φυσιολογικές πρακτικές του αρσενικού. Είναι φυσιολογικές γιατί εκπορεύονται και δικαιολογούνται από την επιθετική του φύση. Η «κακιά στιγμή» δεν δηλώνει την εξαίρεση του κανόνα, όπου κάποιος κατά τα άλλα μη βίαιος άντρας ξέσπασε από το πουθενά, δηλώνει ακριβώς τη στιγμή που δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τη φύση του. Που σημαίνει ότι δεν έκανε κάτι κακό, αλλά απέτυχε στο να περιορίσει τον εαυτό του στο πλαίσιο το οποίο επιβάλλει ένας πολιτισμός που καταπιέζει τη φύση μας.

Canadian novelist Margaret Atwood once asked a male friend why men feel threatened by women. He replied: “They are afraid women will laugh at them”. She then asked a group of women why they felt threatened by men. They answered: “ We’ re afraid of being killed”.

Οι ισχύουσες ποινικές διατάξεις αδυνατούν να προστατευτούν σώματα που δεν ανήκουν σε προνομιακές κατηγορίες και δεν καλύπτονται από την «καθολική φιγούρα» και γραμματική του αρσενικού γένους, την οποία κατά κανόνα αντηχεί ο νόμος. Το αίτημα αναγνώρισης της γυναικοκτονία ως ιδιώνυμου εγκλήματος δεν επιχειρεί, κατά την άποψή μου, μόνο την προσθήκη στο δίκαιο μιας τυπολογίας που θα διευκολύνει την απόδοση δικαιοσύνης σε περιπτώσεις έμφυλης βίας, υπόθεση καθόλου αμελητέα· επιπρόσθετα, το αίτημα προβληματοποιεί μια «οικουμενικότητα» που φαίνεται να είναι εξαιρετικά μεροληπτική.

Το 2014, στο πλαίσιο του πρώτου νομικά δεσμευτικού κειμένου στο πεδίο του Ευρωπαϊκού δικαίου, της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά γυναικών και της ενδο-οικογενειακής βίας, γνώστης ως Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, η Επιτροπή των Δικαιωμάτων των Γυναικών και της Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κάλεσε τα Κράτη Μέλη να αναγνωρίσουν νομικά ως «γυναικοκτονία: κάθε δολοφονία γυναίκας λόγω του φύλου της», καθώς και να επεξεργαστούν ένα νομικό πλαίσιο για την εξάλειψη του φαινομένου.

link

link

link

link

Η γυναικοκτονία, ο όρος που πέτυχε να δώσει όνομα σε μια –αόρατη, αν και κορακοζώητη– βαρβαρότητα, προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί τόσο σφοδρές αντιδράσεις.[…] Η λέξη χλευάζεται, για να παραμείνουν στη σκιά οι σημασίες που της προσδίδουν οι πρόσφατες νοηματοδοτήσεις της. Η γυναικοκτονία ενοχλεί, ακριβώς επειδή οι νέες αυτές χρήσεις της ενοχλούν. Γιατί υποδεικνύει πως, μπορεί στο διάβα της Ιστορίας γυναίκες να δολοφονούνται επειδή ακριβώς είναι γυναίκες, οι δολοφονίες ωστόσο αυτές δεν προσλαμβάνονται πάντοτε ως μια μορφή βαρβαρότητας θεμελιωμένη γερά στην έμφυλη τάξη των πραγμάτων. Και γιατί υποδηλώνει πως, παρά τις όποιες ιστορικές και πολιτισμικές μεταμορφώσεις της, η βαρβαρότητα είναι πάντα εδώ: άλλοτε –και στις μέρες μας αλλού– ως έγκλημα τιμής, στη συνέχεια ως έγκλημα πάθους, σήμερα ως οικογενειακή τραγωδία ή, έστω, κακιά στιγμή που όπλισε το χέρι ενός διαταραγμένου αρσενικού ψυχισμού. Μόνο που, όπως συνάγεται και από τις διεθνείς εξελίξεις, η γυναικοκτονία ήρθε για να μείνει.[...]Οι φεμινίστριες απέδειξαν τις τρεις τελευταίες δεκαετίες την αναλυτική και πολιτική χρησιμότητά της: Η γυναικοκτονία τις διευκόλυνε να αμφισβητήσουν αποτελεσματικά τον κυρίαρχο τρόπο κατανόησης μιας σειράς βίαιων θανάτων με θύματα γυναίκες και, δίνοντας έμφυλα νοήματα σε ένα υποσύνολο των ανθρωποκτονιών, να προκαλέσουν ρωγμές στην κοινωνική τάξη που νομιμοποιεί ή ανέχεται τους θανάτους αυτούς.

Επιλέγοντας να προτείνουν στα ισπανικά τον όρο «feminicidio» (διατηρώντας, επομένως, μια κάποια απόσταση από τον αρχικό αγγλικό νεολογισμό), οι φεμινίστριες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής φρόντισαν να τον προσαρμόσουν στις κοινωνικές πραγματικότητες των χωρών τους. Σύμφωνα με την προσέγγισή τους, η έννοια οφείλει να αποτυπώνει και την ατιμωρησία που απολαμβάνουν οι δράστες γυναικοκτονιών, οπότε οι συγκεκριμένες δολοφονίες πρέπει να αντιμετωπίζονται (και) ως κρατικά εγκλήματα. Χαρακτηριστικά, οι ακτιβίστριες της μεξικάνικης Σιουδάδ Χουάρες, της διαβόητης «πόλης των γυναικοκτονιών», υποστηρίζουν ότι η λέξη «feminicidio» συνιστά πλέον απαραίτητο εργαλείο του αγώνα τους: Συμπυκνώνει σε έναν και μοναδικό όρο το μισογυνικό κίνητρο της βίας και την ευαλωτότητα, στη μεξικανική κοινωνία, γυναικών και κοριτσιών, κατά κύριο λόγο εκείνων που προέρχονται από εργατικά στρώματα και εθνοτικές μειονότητες. Συγχρόνως, επιτρέπει τη συσχέτιση της έμφυλης βίας με τη ναρκοκουλτούρα και το οργανωμένο έγκλημα σε συνθήκες νεοφιλελεύθερης ασυδοσίας.

Μια ακόμα μικρή διαφορά με μεγάλες κι αυτή συνέπειες: Η συλλαβή που διακρίνει τον αγγλικό όρο «femicide» από τη μεταγραφή του στα ισπανικά «feminicidio» στάθηκε ικανή να προκαλέσει σοβαρές διαφωνίες ως προς τις θεωρητικές και πολιτικές παραδοχές της χρήσης του. Θα ξεχώριζα ανάμεσά τους τις αποκλίνουσες απόψεις σχετικά με την κρατική συνενοχή, τη συμπερίληψη ή μη των επιθέσεων σε βάρος διεμφυλικών υποκειμένων, καθώς και τις αντιγνωμίες που προκάλεσαν οι απόπειρες συσχετισμού των γυναικοκτονιών με τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή τις γενοκτονίες.

Τα κορίτσια στον πλανήτη μου ζουν, και κυρίως πεθαίνουν, κάπως διαφορετικά από ό,τι θα έπρεπε. Τα κορίτσια στον πλανήτη μου, τα λένε Ελένη κι Αγγελική. Καν τα ονόματά τους δε διαλέγουν. [..]

Τα κορίτσια στον πλανήτη μου δολοφονούνται γιατί κανείς δεν ασχολείται με τις καταγγελίες τους για βιασμό. Δολοφονούνται γιατί εκβιάζονται με βίντεο του βιασμού τους που ολόκληρη μια κοινωνία, πονηρά κλείνοντας το μάτι, τα αποκαλεί «ροζ».

Δολοφονούνται σε ραντεβού που παν με τη θέλησή τους γιατί νομίζουν είναι με φίλους κι όταν στην πρώτη άρνησή τους ζητήσουν να φύγουν, συνειδητοποιούν πως φίλους μια γυναίκα σε αυτές τις κοινωνίες δύσκολα μπορεί να έχει. Δολοφονούνται αφού βιαστούν, αφού χτυπηθούν, αφού δεθούν, αφού εγκαταλειφτούν, αφού τις πνίξουν. Τα κορίτσια στον πλανήτη μου έχουν δύσκολη ζωή και φριχτούς θανάτους. […]

Τα κορίτσια στον πλανήτη μου οι πατεράδες τους τα σκοτώνουν γιατί παντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Το 2019. Γιατί κάνουν σχέσεις με αλλοδαπούς, με αλλοεθνείς, με μετανάστες, με πρόσφυγες. Τα προειδοποιούν, τους απαγορεύουν τον έρωτα κι όταν σηκώνουν ανάστημα και υποστηρίζουν την επιλογή τους, τα απειλούν. Και στην πρώτη ευκαιρία, στην πρώτη επόμενη φορά, στο πρώτο ξαναντάμωμα τα σκοτώνουν και τα θάβουν στην αυλή του σπιτιού. Ακόμη και μετά θάνατον να τα έχουν δίπλα τους, κτήμα τους μέσα στο κτήμα τους.[…]

Τα κορίτσια στον πλανήτη μου δεν είναι ποτέ και πουθενά ασφαλή. Όταν γελάν ομορφαίνουν τον κόσμο. Τα κορίτσια στον πλανήτη μου, όμως, δε γελάνε πάντα.

Βεργίνης, Δ. (2019). Τα κορίτσια στον πλανήτη μου δε γελάνε πάντα, Νόστιμον Ήμαρ.

Όταν φωνάξαμε όλες μαζί «ΠΑΡΟΥΣΑ!» ο ήχος έγινε μεταλλικός και ο τόπος γέμισε φαντάσματα. Η αρχιτεκτονική του χώρου στα σκαλάκια μπροστά στη Γαδά ταξίδευε τον ήχο μέσα στη μεγαλομανή είσοδο που δημιουργούσε ηχείο και πολλαπλασίαζε την ένταση των φωνών μας, με κλειστά τα μάτια φαντάζαμε χιλιάδες, εμείς και αυτές που λείπανε και όλες αυτές από τα διάφορα σημεία του κόσμου. Καμία κάμερα δεν κατάφερε να καταγράψει αυτό το φαινόμενο. Το σώμα μου κουδούνιζε σαν δαιμονισμένο. Ενώ ένας αστυνομικός μάς κοίταγε βαριεστημένα, γιατί πίστευε βαθιά πως είμαστε ακίνδυνες.

La Mimo, Χιλή

ΠΑΡΟΥΣΑ

Albertina, Χιλή

ΠΑΡΟΥΣΑ

Ελένη Τοπαλούδη, Ρόδος

ΠΑΡΟΥΣΑ

Αγγελική Πέτρου, Κέρκυρα

ΠΑΡΟΥΣΑ

Ε.Μ., Καρδίτσα

ΠΑΡΟΥΣΑ

Κατερίνα Μ., Κρήτη

ΠΑΡΟΥΣΑ

Μαρία Τσαφούρου, Αμαλιάδα

ΠΑΡΟΥΣΑ

Γυναίκα 50, Ελληνικό

ΠΑΡΟΥΣΑ

Κλειώ, Ηράκλειο Κρήτης

ΠΑΡΟΥΣΑ

Γυναίκα 87, Μαρούσι

ΠΑΡΟΥΣΑ

Γυναίκα 55, Ίος

ΠΑΡΟΥΣΑ

Γυναίκα 49, Χανιά

ΠΑΡΟΥΣΑ

Ερατώ 24, Λέσβος

ΠΑΡΟΥΣΑ

Suzanne Eaton, Κρήτη

ΠΑΡΟΥΣΑ

Φαρίντ Τατζίκ, Μόρια, Λέσβος

ΠΑΡΟΥΣΑ

Γκαϊανέ Κασαρτζιάν, Νοσοκομείο Νίκαιας

ΠΑΡΟΥΣΑ

Η αγαπημένη μας Zackie Οh, Ομόνοια

ΠΑΡΟΥΣΑ

Ναζανίν, στρατόπεδο Σχιστού

ΠΑΡΟΥΣΑ

Φαχίμα Αχμάντι, 35 από το Αφγανιστάν,

και οι κόρες της Ραμπίγια, 17 ετών, και Φαρζάνα, 15 ετών, Έβρος

ΠΑΡΟΥΣΕΣ

Σοφία Κανελλοπούλου, 35, Φυλακές Κορυδαλλού

ΠΑΡΟΥΣΑ

Κατερίνα Γκουλιώνη, 37, κατά τη μεταγωγή της στις Φυλακές Αλικαρνασσού

ΠΑΡΟΥΣΑ

Ντολόρες, (2019). Η πατριαρχία είναι ένας δικαστής, Φεμινιστικά/Feministiqa, 3.