επιθυμια


Το πρώτο καθήκον μιας θεωρίας της επιθυμίας θα έπρεπε να είναι η προσπάθεια επισήμανσης εφικτών διό­δων εισβολής της στο κοινωνικό πεδίο.


Το πρώτο καθήκον μιας θεωρίας της επιθυμίας θα έπρεπε να είναι η προσπάθεια επισήμανσης εφικτών διό­δων εισβολής της στο κοινωνικό πεδίο, ώστε να πάψει να αποτελεί τη δικαιολόγηση της σχεδόν μυστικιστικής ψυχαναλυτικής ακρόασης του δωματίου, έτσι όπως εξελί­χτηκε μετά τον Φρόυντ. Παράλληλα, κάθε θεωρητική α­νάπτυξη που αναφέρεται στους σύγχρονους ταξικούς α­γώνες, θα έπρεπε να ενδιαφέρεται πάνω απ’ όλα για το ξάνοιγμά τους προς την επιθυμητική παραγωγή και τη δημιουργικότητα των μαζών. (...) Κάθε θεωρητική δικαιολόγηση του διαχωρισμού ανάμεσα σε μια ιδιωτική πλήρωση της επιθυμίας και ένα κοινωνι­κό πεδίο σύγκρουσης των συμφερόντων οδηγεί σιωπηρά στην καπιταλιστική ενσωμάτωση. Η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής είναι άρρηκτα δεμένη με την ιδιο­ποίηση της επιθυμίας από το εγώ, την οικογένεια και την κοινωνική τάξη. Αρχίζει, εξουδετερώνοντας στον εργάτη κάθε πρόσβαση στην επιθυμία, μέσα από τον οικογενειακό ευνουχισμό, τις παγίδες της κατανάλωσης κ.λπ., για να ελέγξει στη συνέχεια, χωρίς δυσκολία, τη εργατική του δύναμη. Ο διαχωρισμός της επιθυμίας από την εργα­σία: αυτή είναι η πρωταρχική επιταγή του κεφαλαίου. Ο διαχωρισμός της πολιτικής οικονομίας από την επιθυμη­τική οικονομία: αυτή είναι η αποστολή των θεωρητικών που μπαίνουν στην υπηρεσία του.

Guattari, F. (1990). Μοριακή Επανάσταση . Αθήνα: Κομμούνα. (Molecular revolution/La révolution moléculaire), σελ.16-18.


...παγίδευσαν τις γυναίκες σε μια σειρά αντιφάσεων οι οποίες τελικά διαμόρφωσαν το κοινωνικό- πολιτιστικό πεδίο.


Οι πρώτες μορφωμένες ελληνίδες, που στην καλύτερη περίπτωση γίνονταν δασκάλες, ήταν εκείνες που πρώτες επιχείρησαν να διεκδικήσουν την δυνατότητα μιας επιλογής (που στην ουσία υπήρξε μια οικονομική αναγκαιότητα) για τις γυναίκες της μεσαίας τάξης στα γοργά αναπτυσσόμενα αστικά κέντρα: να μπορούν να αυτο- συντηρούνται με τρόπο κοινωνικά αποδεκτό, δουλεύοντας έξω από το προστατευόμενο οικογενειακό περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση η κατάσταση ήταν συχνά εκρηκτική και οι έντονες αντιθέσεις ανάμεσα στα πολιτιστικά μοντέλα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα παγίδευσαν τις γυναίκες σε μια σειρά αντιφάσεων οι οποίες τελικά διαμόρφωσαν το κοινωνικό- πολιτιστικό πεδίο.

Δημητρακάκη, Α. (2008). Στοιχεία μιας μυστικής ιστορίας. Γυναίκες, τέχνη και φύλο στη σύγχρονη Ελλάδα. Στο Σ. Μπαχτσετζής (Επιμ.) Συλλογή Μπέλτσιου Women Only. Αθήνα: futura, σελ.17.


...κύριος στόχος της εποχής είναι ο ηθικός σωφρονισμός της ανθρώπινης βούλησης/επιθυμίας.


Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή τη ρευστή περίοδο, που κυμαίνεται από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τον Μεσοπόλεμο, δημιουργούνται τα πρώτα ιδρύματα εγκλεισμού ενάντια στην παιδική εγκληματικότητα και την παράνοια. Ενδεικτικό παράδειγμα η δημιουργία της φυλακής ανηλίκων (Εφηβείο) το 1890 από την Καλλιόπη Κεχαγιά υπό την εποπτεία της Βασίλισσας Όλγας. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί αυτό που έχουν επισημάνει η Δέσπω Κριτσωτάκη και η Βάσια Λέκκα, ότι, δηλαδή, στα εξωτερικά ιατρεία του Αιγινήτειου Νοσοκομείου από το 1915 έως το 1930, ανάμεσα στους 4.470 ασθενείς που προσήλθαν για εξέταση, 1.250 ήταν παιδιά και νέοι (Κριτσωτάκη & Λέκκα, 2012). Διαγνώστηκαν με «διαστροφή χαρακτήρος». Αν σε αυτό το στοιχείο συνυπολογίσουμε αυτό που έχει επισημάνει ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, ότι δηλαδή από το 1887 έως το 1903, ανάμεσα στους 1.053 ασθενείς που βρίσκονταν στο Δρομοκαΐτειο, 505 άνδρες και 187 γυναίκες, η φρενοπάθεια των έκφυλων ήταν η πολυπληθέστερη κατηγορία (Καραμανωλάκης, 1998: 55), τότε αρχίζουμε να κατανοούμε ότι ο κύριος στόχος της εποχής είναι ο ηθικός σωφρονισμός της ανθρώπινης βούλησης/επιθυμίας. Αναφορικά με την παιδική και εφηβική ηλικία, αυτός ο νέος τύπος εξουσίας έχει αρχίσει να συγκροτείται μέσα από μια αθόρυβη συνύπαρξη της παιδαγωγικής με την ιατρική

Τζανάκη, Δ. (2020). «Ψυχοπάθειαι εν τω Σχολείω» (1903-1934) Θέματα Ιστορίας της Εκπαίδευσης, σελ.10, Υπο δημοσίευση.


Η δαιμονοποίηση του ανθρώπινου ενστίκτου και της επιθυμίας.


Η δαιμονοποίηση του ανθρώπινου ενστίκτου και της επιθυμίας καταλήγει στο ιδεολόγημα ότι κανένας άνθρωπος δεν θεωρείται ικανός να εκφέρει αυθεντική αντίληψη για τη ζωή, εκτός βεβαίως του ειδικού, οι μετρήσεις του οποίου επιτρέπουν «κρίσιν αμερόληπτον, ελευθέραν πάσης υποκειμενικής διαθέσεως […] αντικειμενικήν, και παρέχουσι πορίσματα ακριβέστατα, δυνάμενα νά υπολογισθώσι μαθηματικώς»

Τζανάκη, Δ. (2020). «Ψυχοπάθειαι εν τω Σχολείω» (1903-1934) Θέματα Ιστορίας της Εκπαίδευσης, σελ.17, Υπο δημοσίευση.


Το πρόβλημα συνίσταται στο πώς θα δημιουργήσουμε μηχανισμούς θεωρίας και πρακτικής, ικανά να σαρώσουν τους παλιούς διαχωρισμούς, ούτως ώστε να εξασφαλίσουμε τις αναγκαίες προϋποθέσεις για μια νέα πρακτική της επιθυμίας.


Η διάκριση που προτείνω ανάμεσα σε μικρο-πολιτική και μακρο-πολιτική της επιθυμίας έχει κατ’ αρχή σαν στόχο την αμφισβήτηση ενός ορισμένου αριθμού καθολι­κών αρχών της ψυχανάλυσης και του μαρξισμού. Συνηθί­ζεται να θεωρείται σαν αυτονόητο πως η ψυχανάλυση α­φορά μόνο ό,τι συμβαίνει σε μικρή κλίμακα, δηλαδή την κλίμακα της οικογένειας και του ατόμου, ενώ από την άλλη πως η πολιτική αφορά αποκλειστικά και μόνο τα μεγάλα κοινωνικά σύνολα. Θα ήθελα ν’ αποδείξω αντίθε­τα τη δυνατότητα ύπαρξης μιας άλλης πολιτικής που να στοχεύει στην επιθυμία τόσο του ατόμου όσο και σ’ εκεί­νη που εκδηλώνεται στο ευρύτερο κοινωνικό πεδίο. Κι αυτό κάτω από δύο μορφές: είτε μ’ αυτή μιας μικρο­ πολιτικής που έχει σχέση και με τα ατομικά και με τα κοινωνικά προβλήματα, είτε μ’ εκείνη μιας μακρο-πολιτική ς που να αναφέρεται επίσης στους ίδιους τομείς (άτομο, οικογένεια, προβλήματα κόμματος, Κράτους, κ.λπ.). (...) Το πρόβλημα λοιπόν δε συνίσταται στο πώς θα στη­θούν γέφυρες ανάμεσα σε τομείς καθόλα ήδη διαμορφω­μένους και διακομισμένους μεταξύ τους, αλλά στο πώς θα δημιουργήσουμε μηχανισμούς θεωρίας και πρακτικής, ικανά να σαρώσουν τους παλιούς διαχωρισμούς, ούτως ώστε να εξασφαλίσουμε τις αναγκαίες προϋποθέσεις για μια νέα πρακτική της επιθυμίας. Έτσι, δε θα μπορούμε πια ν’ αρκούμαστε στην περιγραφή παρωχημένων κοινω­νικών πραγμάτων.

Guattari, F. (1990). Μοριακή Επανάσταση. Αθήνα: Κομμούνα. (Molecular revolution/La révolution moléculaire), σελ. 38-39


«ο άνδρας, το αρσενικό, το ανδροπρεπές έτσι όπως το γνωρίζουμε είναι ένα δημιούργημα λόγου»


Λέει: «ο άνδρας, το αρσενικό, το ανδροπρεπές έτσι όπως το γνωρίζουμε είναι ένα δημιούργημα λόγου». Ο άνδρας ορίζεται ως η θέση που συγκροτείται εντός του λόγου, εντός αυτού που μπορεί να κεφαλαιοποιηθεί, να ποσοτικοποιηθεί και να συμβολοποιηθεί ενώ η γυναίκα ορίζεται ως αυτό που είναι πέρα από αυτό που μπορεί να ειπωθεί, που είναι μόνο μερικώς εντός του λόγου και πάντα σε ένα βαθμό εκτός. Αν ο ανδρισμός συνιστά μια καθολική λειτουργία που τοποθετείται στην πρωταρχική απαγόρευση της αδιαμεσολάβητης ενότητας του έμβιου όντος με το αντικείμενο που θεμελιώνει η γλώσσα, δλδ τον ευνουχισμό, η γυναίκα είναι το μη όλο που δεν επιδέχεται απαγόρευση. Ο Λακάν συσχετίζει τον ενθουσιασμό των γυναικών για την αλήθεια, τη ρίγη που νιώθουν για αυτή, με το γεγονός ότι και η αλήθεια και η γυναίκα είναι μορφές του μη όλου αυτού που μπορεί να ενταχθεί μέσα στο λόγο μόνο εν μέρει, η αλήθεια είπαμε είναι πάντα μισοειπωμένη, λόγω του διχασμού του υποκειμένου ανάμεσα στον κόσμο της γλώσσας και το ανείπωτο που έρχεται πέρα από αυτή. Άλλωστε και στο βαθμό που η υστερία συνδέεται με τη θηλυκότητα αφορά την αναζήτηση την αλήθειας από ένα κύριο σημαίνον που θα προσφέρει τη γνώση, η οποία όμως ματαιώνεται επειδή τελικά η αλήθεια απουσιάζει σε αυτή τη γνώση του κυρίου. Εν τέλει επισημαίνεται ότι συμβάλλει στην ενδυνάμωση των γυναικών μαζί με την παθιασμένη αναζήτηση της ανείπωτης αλήθειας, να ανακτήσουν τον χώρο τους στο πεδίο που έχουν αποκλειστεί, αυτό της συμβολικής τάξης και του λόγου που έχει συγκροτηθεί ως ανδρικός.

Αυτομομορφωτικός κύκλος lustprinzip, (2020). Aπόλαυση, αλήθεια και η ψύχωση του Βιντγκενστάιν
(διαβάζοντας το 17ο σεμινάριο του Lacan). Ανακτήθηκε από: https://bestimmung.blogspot.com/2020/10/a-17-lacan.html?m=1&fbclid=IwAR3wtoKHJ3xf4pe_43lfoxDjTOwGC9nGv2W1rGJOJYuGGi_11OZnxi6rLQI


...by coming to know her-by loving her for getting by, for getting beyond the Old without delay


It is time to liberate the New Woman from the Old by coming to know her-by loving her for getting by, for getting beyond the Old without delay, by going out ahead of what the New Woman will be, as an arrow quits the bow with a movement that gathers and separates the vibrations musically, in order to be more than herself.

Cixous, H. (1976). The laugh of the Medusa. Signs, 1 (4), p. 878.


...they've theorized their desire for real.


They riveted us between two horrifying myths: between the Medusa and the abyss. That would be enough to set half the world laughing, except that it's still going on. For the phallologocentric sublation is with us, and it's militant, regenerating the old patterns, anchored in the dogma of castration. They haven't changed a thing: they've theorized their desire for real.

Cixous, H. (1976). The laugh of the Medusa. Signs, 1 (4), p. 885.


Αυτό που έχει σημασία δεν είναι η αυθαίρετη ενο­ποίηση, αλλά μάλλον ένα είδος αέναης επέκτασης των
ε­πιθυμητικών μηχανών


Απελευθερωμένη επιθυμία σημαίνει επιθυμία που ξεφεύ­γει από το αδιέξοδο μιας ζωής ατομικής, ιδιωτικής φαν­τασίωσης: και όχι για να την προσαρμόσουμε, να την κοι­νωνικοποιήσουμε, να την πειθαρχήσουμε, αλλά για να τη διασυνδέσουμε με τέτοιους τρόπους, ώστε η πορεία της να μη διακόπτεται μέσα σ’ ένα αδιαφανές κοινωνικό σώμα, αλλά αντίθετα να καταλήγει σε μια συλλογική εξαγ­γελία. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι η αυθαίρετη ενο­ποίηση, αλλά μάλλον ένα είδος αέναης επέκτασης των ε­πιθυμητικών μηχανών: στα σχολεία, τα εργοστάσια, τις συνοικίες, τους παιδικούς σταθμούς, τις φυλακές, κ.λπ.

Guattari, F. (1990). Μοριακή Επανάσταση. Αθήνα: Κομμούνα. (Molecular revolution/La révolution moléculaire), σελ. 62.


...πολύ συχνά στην ιστορία των κοινωνιών και των επαναστάσεων, η ριζοσπαστική συνειδητοποίηση του προσυνειδητού ταξικού συμφέροντος συνοδεύτηκε από μια αντιδραστική, παρανοϊκή ασυνείδητη επιθυμία, ενώ άλλες φορές η αντιδραστική συσκότιση του προσυνειδητού ταξικού συμφέροντος συνοδεύτηκε από μια ριζοσπαστική, σχιζοειδή ασυνείδητη επιθυμία.


''Οι Deleuze και Guattari δεν παραλείπουν να τονίσουν πως «[…] η τύχη της επανάστασης συνδέεται μόνο με το συμφέρον των κυριαρχούμενων μαζών που είναι θύματα εκμετάλλευσης […] Τα θύματα της εκμετάλλευσης συνειδητοποιούν το προσυνειδητό συμφέρον τους, και αυτό είναι όντως επαναστατικό, τεράστια τομή από τη σκοπιά του προσυνειδητού» (όπ.π.: 433, 431) όμως παρατηρούν ότι πολύ συχνά στην ιστορία των κοινωνιών και των επαναστάσεων, η ριζοσπαστική συνειδητοποίηση του προσυνειδητού ταξικού συμφέροντος συνοδεύτηκε από μια αντιδραστική, παρανοϊκή ασυνείδητη επιθυμία, ενώ άλλες φορές η αντιδραστική συσκότιση του προσυνειδητού ταξικού συμφέροντος συνοδεύτηκε από μια ριζοσπαστική, σχιζοειδή ασυνείδητη επιθυμία (όπ.π.: 436). Επομένως είναι άδικη μια κριτική στον Αντι-Οιδίποδα που βλέπει τους Deleuze & Guattari να «εγκαταλείπουν την πάλη των τάξεων», να «ταυτίζουν τον σχιζοφρενή με τον επαναστάτη» ή να υποτάσσουν τα ορθολογικά συμφέροντα στην «ανορθολογικότητα της επιθυμίας»-οι ίδιοι είχαν προβλέψει με ακρίβεια τέτοιες κριτικές (όπ.π.: 435, 436). Η διπλή επαναστατικοποίηση τόσο της παραγωγής Libido όσο και της ερμηνείας του Numen, τόσο των ασυνείδητων λιβιδινικών επενδύσεων όσο και των προσυνειδητών ταξικών συμφερόντων, παράγει στο επίπεδο της Voluptas επαναστατικές, νομαδικές πολεμικές μηχανές, «ομάδες-υποκείμενα» που υπάγουν τη μακρομοριακή κοινωνικο-πολιτική διάσταση στις μοριακές επιθυμητικές συναρμογές και στα συγκεκριμένα υλικά συμφέροντα αντί για το αντίστροφο, ομάδες-υποκείμενα πέρα από την έλλειψη και τον ευνουχισμό, το δεσποτικό σημαίνον του Νόμου και τις ομαδικές, εθνοφυλετικές φαντασιώσεις, που χαρακτηρίζουν τις «υποταγμένες ομάδες». Στα ίδια άτομα και στις ίδιες ομάδες οι τάσεις υποταγής και οι τάσεις απελευθέρωσης μπορούν να συνυπάρχουν ανά καιρούς, για αυτό οι δύο Γάλλοι αναφέρουν ως χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα τον μετασχηματισμό της «λενινιστικής μηχανής» τις παραμονές και την επαύριο της επανάστασης στη Ρωσία, αλλά και την κουβαντική επανάσταση, τον γαλλικό Μάη και τις μαοικές ομάδες, τους Μαύρους Πάνθηρες κ.α (όπ.π.: 400, 433, 434)''.

''Καπιταλισμός και σχιζοφρένεια: Lacan, Deleuze και η πραγματική κίνηση που αναιρεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων'', υπό δημοσίευση κείμενο. Αποσπάσματα από Αντι-Οιδίποδα, εκδ. Πλέθρον, 2016.


But what is it that I am referring to when I say “desire”?


But what is it that I am referring to when I say “desire”? In a few words, I refer to three processes. First: the impulse of attraction, which draws us towards certain universes, and the impulse of repulsion, which pushes us away from others without us knowing exactly why, blindly guided by the affects that each of these encounters generates in our body. Second: the forms of expression that we create in order to bring into the visible and utterable the sensible states that such connections and disconnections progressively produce in our subjectivity. Third: the metamorphoses of ourselves and of our territories of existence, which are fabricated in this process.

Rolnik, S. (2011). Deleuze, Schizoanalyst. E-Flux Journal, 3, p. 3. Ανακτήθηκε από http://worker01.e-flux.com/pdf/article_213.pdf


...η ταυτότητα του κοινωνικά προσδιορισμένου φύλου, η σεξουαλική επιθυμία και φαντασίωση, οι έννοιες της παιδικής ηλικίας, είναι το ίδιο ένα κοινωνικό προϊόν.


Το βασίλειο του φύλου, του κοινωνικά προσδιορισμένου φύλου και της αναπαραγωγής του είδους, υπόκειται και αλλάζει με την ασταμάτητη κοινωνική δραστηριότητα για χιλιετηρίδες. Το φύλο όπως το ξέρουμε -η ταυτότητα του κοινωνικά προσδιορισμένου φύλου, η σεξουαλική επιθυμία και φαντασίωση, οι έννοιες της παιδικής ηλικίας- είναι το ίδιο ένα κοινωνικό προϊόν.

Gayle, R. (1951). The Traffic in Women: Notes on the ‘Political Economy’ of Sex’, Toward an Anthropology of Women, (ed) Rayna R. Reiter, Monthly Review Press , pp. 107 - 109.


...we have often turned away from the exploration and consideration of the erotic as a source of power and information


The erotic has often been misnamed by men and used against women. It has been made into the confused, the trivial, the psychotic, the plasticized sensation. For this reason, we have often turned away from the exploration and consideration of the erotic as a source of power and information, confusing it with its opposite, the pornographic. But pornography is a direct denial of the power of the erotic, for it represents the suppression of true feeling. Pornography emphasizes sensation without feeling.

Lorde, A. (1984). Sister Outsider Essays and Speeches. New York: Crossing Press, Feminist Series, p. 54


They surface in our dreams, and it is our dreams that point the way to freedom.


For within living structures defined by profit, by linear power, by institutional dehumanization, our feelings were not meant to survive. Kept around as unavoidable adjuncts or pleasant pastimes, feelings were expected to kneel to thought as women were expected to kneel to men. But women have survived. As poets. And there are no new pains. We have felt them all already. We have hidden that fact in the same place where we have hidden our power. They surface in our dreams, and it is our dreams that point the way to freedom. Those dreams are made realizable through our poems that give us the strength and courage to see, to feel, to speak, and to dare.

Lorde, A. (1984). Sister Outsider Essays and Speeches. New York: Crossing Press, Feminist Series, p. 39


In Deleuze's view, desire is not a psychic existence, not lack, but an active and positive reality, an affirmative vital force.


Desire is a key concept in Deleuzian philosophy. Deleuze's desire is quite different from that of other thinkers. Both in the West and in China, in the past as well in the present, desire is usually understood as something abnormal, avaricious and excessive, the opposite of rationality, to be controlled and suppressed in man. Deleuze's desire is much wider, referring not only to man, but also to animals, objects and social institutions. In Deleuze's view, desire is not a psychic existence, not lack, but an active and positive reality, an affirmative vital force. Desire has neither object, nor fixed subject. It is like labour in essence, productive and actualizable only through practice.

Gao, J. (2013). Deleuze's conception of desire. Deleuze Studies, 7 (3), p. 406.


Humiliated and disowned, desire’s creative dynamic becomes paralyzed by fear, often combined with guilt;


It is in these moments that the conservative forces of common sense triumph over the forces of invention. Thought is intimidated and retreats from the threat of punishment, which can fall upon the social image of oneself in the form of a stigma, or upon one’s body, with varying degrees of brutality ranging from prison and torture to death. Humiliated and disowned, desire’s creative dynamic becomes paralyzed by fear, often combined with guilt; even if this interruption is welcomed in the name of life, the experience of it can become similar to death. The trauma of these experiences leaves behind the poisonous stain of disaffection with life and the impossibility of thought – a wound in desire that can contaminate everything, halting movements of connection and the invention that they mobilize.

Rolnik, S. (2011). Deleuze, Schizoanalyst. E-Flux Journal, 3, p.3. Ανακτήθηκε από http://worker01.e-flux.com/pdf/article_213.pdf


Με τον Ζορρό όλα μπορούν να συμβούν.
Ο Ζορρό, φαινομενικά αδύναμος και ακίνδυνος, που πίσω από τη μάσκα του κόχλαζε η οργή.
Ο Ζορρό ελευθερία.


Με τον Ζορρό όλα μπορούν να συμβούν. Τον Ζορρό, τον μαυροντυμένο υπερασπιστή των αδυνάτων που καλπάζει σε τοπία νυχτερινά προς άλλους ορίζοντες του δυνατού. Τον Ζορρό τον βλάσφημο, τον αυθάδη που χαράζει το Ζ της ανυπακοής πάνω στη στολή της τάξης και της αυθαιρεσίας, τη στολή που από νωρίς μάθαιναν να αποστρέφονται όσοι έζησαν στη μεταπολεμική Ελλάδα. Τον Ζορρό, τον εσωτερικό εχθρό της κάστας του, που συγχρωτίζεται με τους απόβλητους της γης, τους δουλοπάροικους, τους αναλφάβητους. Όχι τον εξημερωμένο τηλεοπτικό Ζορρό, θλιβερά μεταμφιεσμένο σε βοηθό του δεκανέα Γκαρσία, αλλά εκείνον που ξεπηδούσε από τις μαυρισμένες σελίδες της Μάσκας, τι ψυχωφελές ανάγνωσμα που περίμεναν ανυπόμονα κάθε Πέμπτη τα αγόρια της γειτονιάς μπροστά στο περίπτερο. Τα αγόρια, αλλά και μερικά κορίτσια… Η ανάγνωσή του που την αποθάρρυναν έντονα οι μεγάλοι - “σκουπίδια”, έλεγε ο παππούς με αηδία-, πρόσθετε στο συναρπαστικό του ονείρου τη γλύκα της παράβασης. Ο Ζορρό, που αψηφούσε τα προνόμια της γέννησης και διάβαινε με άνεση τα σύνορα των κοινωνικών θέσεων και των φύλων, αριστοκράτης, ντυμένος στις δαντέλες την ημέρα, ατρόμητος εκδικητής τη νύχτα, με τη “θηλυπρεπή” παθητικότητα και την αγάπη του για τα μετάξια που έφερναν απελπισία στην όμορφη αρραβωνιαστικιά του, η οποία αναστέναζε στο παράθυρο της με τη σκέψη στο alter ego του, τον ιππότη της νύχτας. Ο Ζορρό, φαινομενικά αδύναμος και ακίνδυνος, που πίσω από τη μάσκα του κόχλαζε η οργή. Ο Ζορρό που το ειρωνικό γέλιο του αντηχούσε στ’ αυτιά των κακών ώρες αφότου είχε χαθεί στο σκοτάδι. Ο Ζορρό ελευθερία.

Βαρίκα, Ε. (2009). Για μια Πολιτική Γραμματική του Φύλου. Αθήνα: Πλέθρον. σελ. 11-12.


...η ζωή που με υπερβαίνει αποτελεί προϋπόθεση για το ποια είμαι


Ακόμα και αν η ζωή μου δεν καταστραφεί στον πόλεμο, κάτι από τη ζωή μου καταστρέφεται στον πόλεμο όταν άλλες ζωές καταστρέφονται στην πόλεμο. Διότι η ζωή που με υπερβαίνει αποτελεί προϋπόθεση για το ποια είμαι, και έτσι δεν υπάρχει ζωή που να είναι αποκλειστικά δική μου, όσο κι αν η δική μου ζωή δεν είναι η κάθε άλλη ζωή και δεν μπορεί να είναι.

Butler, J. (2011). Από την επιτελεστικότητα στην επισφάλεια. Στο Α. Αθανασίου (επ.), Επιτελεστικότητα και Επισφάλεια. Η Τζούντιθ Μπάτλερ στην Αθήνα. Αθήνα: Νήσος, σελ. 64


Στον παραδοσιακό τους ρόλο ως επιδειξίες οι γυναίκες κοιτάζονται και ταυτόχρονα επιδεικνύονται...


Στον παραδοσιακό τους ρόλο ως επιδειξίες οι γυναίκες κοιτάζονται και ταυτόχρονα επιδεικνύονται, ενώ η εμφάνισή του κωδικοποιείται με στόχο την ισχυρή οπτική και ερωτική επίδραση, έτσι ώστε να μπορεί κανείς να πει ότι κατά συνεκδοχή οι γυναίκες σημαίνουν ότι αξίζει να κοιτάζονται. Όπως παρατηρεί ο Budd Boetticher: “Αυτό που μετράει είναι το τι προκαλεί η ηρωίδα ή μάλλον τι αντιπροσωπεύει. εκείνη, ή μάλλον η αγάπη ή ο φόβος που εμπνέει στον ήρωα, ή διαφορετικά η φροντίδα του γι’ αυτήν, είναι αυτό που κάνει τον ήρωα να δρα με τον τρόπο που δρα. Η ίδια η γυναίκα δεν έχει την παραμικρή σημασία”.

Mulvey, L. (1975). Οπτι­κές Απολαύσεις και Αφηγηματικός Κινηματογράφος. Στο L. Malvey, Oπτικές και άλλες απολαύσεις. Αθήνα: Παπαζήση.


Σε έναν κόσμο που ορίζεται από σεξουαλική ανισομέρεια, η απόλαυση του κοιτάγματος έχει διχοτομηθεί σε ενεργητική/ αρσενική και παθητική/ θηλυκή.


Σε έναν κόσμο που ορίζεται από σεξουαλική ανισομέρεια, η απόλαυση του κοιτάγματος έχει διχοτομηθεί σε ενεργητική/ αρσενική και παθητική/ θηλυκή. Η καθοριστική αντρική ματιά προβάλλει τη φαντασίωσή της στη γυναικεία φιγούρα που σχεδιάζεται σύμφωνα μ’ αυτή.

Mulvey, L. (1975). Οπτι­κές Απολαύσεις και Αφηγηματικός Κινηματογράφος. Στο L. Malvey, Oπτικές και άλλες απολαύσεις. Αθήνα: Παπαζήση, σελ. 9.


...οι κινηματογραφικοί κώδικες δημιουργούν μια ματιά, έναν κόσμο κι ένα αντικείμενο, παράγοντας έτσι μια ψευδαίσθηση στα μέτρα της επιθυμίας.


Η θέση του βλέμματος, η δυνατότητα ποικιλομορφίας του και έκθεσής του προσδιορίζουν τον κινηματογράφο.(...) Εκμεταλλευόμενοι τη σύγκρουση μεταξύ της ταινίας ως ελέγχου της διάστασης του χρόνου (μοντάζ, αφήγηση) και της ταινίας ως ελέγχου της διάστασης του χώρου (αλλαγές στην απόσταση, μοντάζ), οι κινηματογραφικοί κώδικες δημιουργούν μια ματιά, έναν κόσμο κι ένα αντικείμενο, παράγοντας έτσι μια ψευδαίσθηση στα μέτρα της επιθυμίας.

Mulvey, L. (1975). Οπτι­κές Απολαύσεις και Αφηγηματικός Κινηματογράφος. Στο L. Malvey, Oπτικές και άλλες απολαύσεις. Αθήνα: Παπαζήση, σελ. 9


Η ομοφυλοφιλία θεωρείται αποκλίνουσα παραλλαγή (invertie) και όχι φύλο.


Η ομοφυλοφιλία θεωρείται αποκλίνουσα παραλλαγή (invertie) και όχι φύλο. Η βάση του διμορφικού φύλου είναι ο γονότυπος, το σύνολο δηλαδή των 22 ζυγών, σωματικών χρωμασωμάτων, συν το ζεύγος των χρωμοσωμάτων του φύλου, που είναι ΧΧ για τους άνδρες και ΧΨ για τις γυναίκες. Όλες οι διαφοροποιήσεις που θα γίνουν αργότερα ρυθμίζονται από τα 110 γονίδια του χρωμοσώματος Χ και τα 10 του Ψ. Ακόμη το διμορφικό φύλο καθορίζουν τα διαφορετικά εξωτερικά γεννητικά όργανα (αιδοίο, πέος), τα εσωτερικά (μήτρα, όρχεις), οι διαφορετικά γονάδες (μονάδες αναπαραγωγής: ωάριο, σπερματοζωάριο) και οι διαφορετικές ορμόνες (κυρίως τεστοστερόνη- προγεστερόνη). Τέλος, τα διάφορα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου: ανάπτυξη μυϊκού συστήματος, κατανομή λίπους, πάχος φωνητικών χορδών, τριχοφυΐα.

Κολύρη, Χ. (2017). Το Φύλο σαν Δόλωμα, Ψυχανάλυση, Πολιτική και Τέχνη. Αθήνα: Πατάκη, σελ. 30-31


...γνωρίζουμε τι σημαίνει να πετιέσαι έξω από τα στεγανά του γραμμικού και του κανονιστικού χρόνου.


Η λέξη «κουήρ», αυτή η λέξη που και ο Ζακ χρησιμοποιούσε για να περιγράψει τις πράξεις και τον τρόπο της ζωής του, είναι λέξη που μένει αμετάφραστη στα ελληνικά, ώστε να τιμηθούν οι πολλαπλές γενεαλογίες της. Συνηθίζουμε να θεωρούμε ότι σημαίνει το σεξουαλικά αντικανονιστικό, πολιτικά ριζοσπαστικό και κοινωνικά διεκδικητικό. Σημαίνει, όμως, παραπάνω. Και κατακτά τη σημασία της στην πράξη και με την πράξη. Οι άνθρωποι που έχουμε βρεθεί στο περιθώριο της έμφυλης και σεξουαλικής κανονιστικότητας, οι άνθρωποι δηλαδή οι οποίοι μετέχουμε σε αυτή την κατηγορία εμπειρίας που αναγνωρίζουμε ως κουήρ, γνωρίζουμε τι σημαίνει να πετιέσαι έξω από τα στεγανά του γραμμικού και του κανονιστικού χρόνου. Όπως επίσης γνωρίζουμε τη συγκροτησιακή σημασία του τραύματος. Έχουμε βιώσει την απώλεια ως εμπειρία εγκλητική, μας έχουν τόσες φορές ανακοινώσει ότι είμαστε προγραμμένες, και φροντίζουν συνεχώς απειλητικά να μας «νουθετούν» ότι έχουμε χάσει το τρένο μιας «κανονικής ζωής». Μιλάμε τόσο συχνά για κουήρ τραύμα, κουήρ πένθος και κουήρ χρονικότητα, ακριβώς γιατί αυτές είναι κατηγορίες αντίδρασης στην απώλεια και στον αποκλεισμό, ιδιαιτέρως μάλιστα όταν συμπλέκονται. Είναι πολιτικές παρεμβάσεις που στόχο δεν έχουν μόνο να προβληματίσουν για τη γραμμικότητα του χρόνου, για την πολλαπλότητα του τραύματος, για το τι σημαίνει να διεκδικείς δημόσια παρουσία διά του πένθους. Στόχο έχουν, κυρίως, να μας βοηθήσουν να επιβιώσουμε.

Αθανασίου, Α., & Παπανικολάου, Δ. (2020). Πες το όνομά της: Η κουήρ μνήμη ως κριτική του παρόντος. σσ. 9-30 στον συλλογικό τόμο Κουήρ Πολιτική και Δημόσια Μνήμη: 30 κείμενα για τον Ζακ, (επιμέλεια Αθανασίου Α., Γκουγκούσης Γ., Παπανικολάου Δ.) Αθήνα: Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, σελ. 12-13


Libido leads the way, desire just goes for it.


Libido leads the way, desire just goes for it. Desire shapes us as a collage of people, character traits, movie characters and quotes picked up on during late night bar conversations. Thus, transitioning collectivizes desire outwards and inwards, it enforces a radical libidinal permeation. And this collectivizing aspect of transitioning is the seed of another world, a counter-paradigm to the rule of private property over all social relations, a counter paradigm to the capitalistic economy. In a way, transitioning is a terrorist act for the liberation of the queer class. Of course, some will say that their transition was about themselves and themselves only. But the desire to transition does not refer to the fully formed trans person, the commodified individual inhabiting a poorly ordered world, asking for rights and getting a pay-check or giving blowjobs for a living. It does not even refer to the ‘person’ who ‘desires’. In fact, the desire is independent of its outcome. “You don’t want something because wanting it will lead to getting it. [It won’t.] You want it because you want it.” The desire to transition is the desire to change the libidinal order of the world materially, through the body. In this sense, trans people are materialists by trade, no matter how much we want to deny this when we pledge ideological alignment to the essentially idealistic discourse of liberalism. The desire to transition, then, exemplifies pink libido and exemplifies a much wider phenomenon. It is not an individual desire. It entails the whole world, in a material sense, and all social relations that a particular transitioning individual is embedded within.

Comrade Josephine (embodied by deLire, L.), (2021). Full Queerocracy Now! Pink Totaliterianism and the Industrialization of Libidinal Agriculture. E-Flux Journal, 117, p. 9


...η εστίαση στην κλειτορίδα ως το γυναικείο όργανο του οργασμού συνεχίζει να λειτουργεί σα μια συμμετροποίηση της γυναικείας με την ανδρικής απόλαυσης


Ο μύθος της διάφυλης σχέσης, δηλαδή των αρμονικών αντίθετων συμπληρωματικών ρόλων των φύλων που καταρρίπτεται στη λακανική κλινική ως κάτι ανύπαρκτο, στο όνομα του οποίου θεμελιώνεται η ανδρική κυριαρχία. Ενώ σίγουρα είναι μια πολύ σημαντική μελέτη από τη σκοπιά της φεμινιστικής έρευνας, ο Λακάν παρατηρεί ότι η εστίαση στην κλειτορίδα ως το γυναικείο όργανο του οργασμού συνεχίζει να λειτουργεί σα μια συμμετροποίηση της γυναικείας με την ανδρικής απόλαυσης, υποβαθμίζοντας το διάχυτο χαρακτήρα του γυναικείου οργασμού που διαπερνά όλο το σώμα.

Αυτομορφωτικός κύκλος Lustprinzip Αθήνα 2020. Ανακτήθηκε από: https://bestimmung.blogspot.com/2020/11/blog-post.html.


...είναι μάταιο και να εξορμήσουμε σε αναζήτηση μιας επιθυμίας εκτός εξουσίας.


Δεν χρειάζεται να φανταστούμε ότι η επιθυμία είναι καταπιεσμένη, για τον απλούστατο λόγο ότι ο νόμος είναι εκείνος που συγκροτεί την επιθυμία και την στέρηση που την καθιερώνει. Η σχέση εξουσίας βρίσκεται κιόλας εκεί όπου είναι η επιθυμία: αποτελεί επομένως ψευδαίσθηση να θέλουμε να την επισημάνουμε μέσα σε μια καταστολή που ασκείται εκ των υστέρων∙ όπως είναι μάταιο και να εξορμήσουμε σε αναζήτηση μιας επιθυμίας εκτός εξουσίας.

Φουκώ, Μ. (2003). Ιστορία της Σεξουαλικότητας 1, Η Δίψα της Γνώσης. Αθήνα: Ράππα, σελ. 103


...επιθυμία είναι επίσης, να έχεις τη δική σου επιθυμία: όχι μια ζωή αναλώσιμη που, αντί να βρίσκεται, χάνεται στην επιθυμία του Άλλου.


Από τον τρόπο που ο Γάλλος φιλόσοφος Αλεξάντρ Κοζέβ διάβασε τη Φαινομενολογία του Πνεύματος του Χέγκελ, ο Λακάν κράτησε τη θέση πως επιθυμία είναι η επιθυμία για την επιθυμία του Άλλου. Πρόκειται, εξηγεί ο Ρεκαλκάτι, για «ένα βίωμα απώλειας της κυριαρχίας, κάτι που δίνεται στον εαυτό μου ως ‘πιο δυνατό από τη θέλησή μου’»: για μια «δύναμη που με ξεπερνά [και που] δεν είναι κάτι που ‘εγώ’ μπορώ να κυβερνήσω» (σ. 25). Την ίδια στιγμή, πρόκειται για βίωμα που «εμπεριέχει πάντα μια ένδεια –μια απόσταση– η οποία είναι θησαυρός […] δεν υπάρχει επιθυμία ικανή για δημιουργία, που να μη συμπεριλαμβάνει τον ευνουχισμό· δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα, να τα απολαμβάνουμε όλα, να είμαστε όλα» (σ. 17, η υπογράμμιση του συγγραφέα). Παράδοξο: η ανθρωπινότητα προϋποθέτει αυτό το όριο, τον συμβολικό ευνουχισμό, την επιθυμία του Άλλου. Όμως επιθυμία, για τον Λακάν, είναι επίσης, να έχεις τη δική σου επιθυμία: όχι μια ζωή αναλώσιμη που, αντί να βρίσκεται, χάνεται στην επιθυμία του Άλλου

Παπαδάτος, Δ. (2018). Η ευγένεια της επιθυμίας. Marginalia, 05, σελ.51-52, Ανακτήθηκε από: https://marginalia.gr/arthro/i-eygeneia-tis-epithymias/.