βια
ως αλγόριθμο, λοιπόν, θα νοούμε “μια πεπερασμένη σειρά ενεργειών, αυστηρά καθορισμένων και εκτελέσιμων σε πεπερασμένο χρόνο, που οδηγούν στη δημιουργία ενός προβλήματος”...
Για τις ανάγκες του κειμένου και την προσέγγιση του βιασμού ως τιμωρητέας πράξης, θα χρειαστεί να εκκινήσουμε από έναν ελάχιστα τροποποιημένο ορισμό του αλγόριθμου. Ως αλγόριθμο, λοιπόν, θα νοούμε “μια πεπερασμένη σειρά ενεργειών, αυστηρά καθορισμένων και εκτελέσιμων σε πεπερασμένο χρόνο, που οδηγούν στη δημιουργία ενός προβλήματος”.
Ματσούκα, Α. (2018). Ο αλγόριθμος ενός βιασμού. Η ΚΙΟΥΡί@ 0 (3), 24-29, σελ. 25.
μην προσπερνάς την έμφυλη βία
Καμπάνια ‘Μην προσπερνάς την Έμφυλη Βία ’ εδώ
κατά το στάδιο που θεωρείται “απλή παρενόχληση” το θύμα οφείλει να απομακρυνθεί και να προστατευθεί από τη συμπεριφορά που προσβάλλει βίαια τον προσωπικό του χώρο...
Τα ίδια περιστατικά, τοποθετούν τις υποχρεώσεις των θυμάτων πάνω σε έναν χρονικό/λογικό άξονα, ώστε να προσδιορίζονται και τα “καθήκοντά” τους, ανάλογα με το στάδιο της επίθεσης που δέχονται.
Κατά το στάδιο αυτό που θεωρείται “απλή παρενόχληση” (το προπαρασκευαστικό, με κάποιο τρόπο, στάδιο της απόπειρας βιασμού) το θύμα οφείλει να είναι, κατά την κρατούσα εντός τους πατριαρχικού πλαισίου άποψη, εκείνο που θα φροντίσει να απομακρυνθεί και να προστατευθεί από τη συμπεριφορά που προσβάλλει βίαια τον προσωπικό του χώρο. Το θύμα έχει ευθύνη να προστατευθεί και να μην προβεί σε καμία πράξη ή κίνηση δυνατή να θεωρηθεί πρόκληση προς τον βιαστή, διότι σε αυτή την περίπτωση “τα ήθελα και τα έπαθε” και εκείνος “άνδρας ήταν, τι να έκανε;”
Ματσούκα, Α. (2018). Ο αλγόριθμος ενός βιασμού.Η ΚΙΟΥΡί@ 0 (3), 24-29, σελ. 26.
ο βιασμός είναι έγκλημα, όμως το επίμονο ή αδέξιο “καμάκι” δεν είναι αδίκημα, ούτε η αβρότητα σεξιστική επίθεση...
“ Ο βιασμός είναι έγκλημα. Όμως το επίμονο ή αδέξιο “καμάκι” δεν είναι αδίκημα, ούτε η αβρότητα σεξιστική επίθεση”.
1. “Ως γυναίκες, δεν αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας σε αυτό τον φεμινισμό που, πέρα από την καταγγελία των καταχρήσεων εξουσίας, παίρνει μορφή μίσους προς τους άνδρες και τη σεξουαλικότητα”.
2. “Η ελευθερία να ενοχλείς είναι απαραίτητη για τη σεξουαλική ελευθερία”.
Στις παραπάνω θέσεις είναι δυνατό να διακρίνει κάποιος/α μια εξίσωση ανάμεσα στο φλερτ που γίνεται κάτω από ίσους όρους, ανεξάρτητα ποιος/α κάνει την πρώτη κίνηση, με τη σεξουαλική παρενόχληση και τον εκβιασμό που γίνονται από θέση ισχύος. (...) Η αναγνώριση της ελευθερίας σε έναν άνδρα να ενοχλεί ή αναγνώριση ενός πουριτανισμού ή του μη ευνουχισμού των ανδρών, συνιστούν εκφάνσεις μιας άκρως πατριαρχικής αντίληψης και θέασης της κοινωνίας. (...) Η σεξουαλική παρενόχληση από όπου κι αν θίγεται, οποιαδήποτε στιγμή κι αν θίγεται είναι παρενόχληση και παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Καναβέλη, Ε. (2018). #MeToo: όταν η σιωπή σπάει. Η ΚΙΟΥΡί@ 0 (3), 6-13, σελ. 9-10.
αλγόριθμος ενός βιασμού
dear man, males, dudes, guys, whatever works for you...
Dear man, males, dudes, guys, whatever works for you.
I’m here to announce to you that I don’t owe you shit.
I’m not an employee at your business, it is my time, and I’ll use it however I see fit. don’t owe you dinner.
Yes, sometimes I am hungry but never for your attention.
I don’t owe you an ass grab as a consolation prize for your waiting patiently in the wings for me and my ex- boyfriend, your friend, to meet our inevitable demise.
I appreciate your patience, but you can go somewhere and continue waiting because I don’t owe you anything, not even a countdown of when I will allow you out of this hellish purgatory- like friend zone that you placed yourself in. (...)
I don’t owe you modesty just because my want to dress a certain way concludes with you wanting to undress me, that’s your problem.
I don’t owe you a nervous giggle that covers up my disgust or even fear as you lustfully tell me all the things you would do to me, and how someone isn’t doing it right.
My lips don’t owe you a goodnight kiss, neither do my thighs, or any other parts of my person.
Did you forget that I was a person?
Did you forget that my name was not just a label for property, did you forget my name or even bother asking it as you grabbed my wrists, waist and ass cause you weren’t intelligent enough to realize you can get my attention by saying somethings without the use of your hands.
I don’t owe you a drink, I don’t owe you two drinks, I don’t owe you pass- out sex with me, I don’t owe you keeping quiet about you violating me and most importantly,
I don’t owe you a damn thing.
Kyla Jenée Lacey , "I Don't Owe You Shit"
Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση Κων/πολης)/2011: 2
Καταδικάζοντας όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία. Αναγνωρίζοντας ότι η υλοποίηση της de jure και de facto ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών αποτελεί βασικό στοιχείο για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών Αναγνωρίζοντας ότι η βία κατά των γυναικών συνιστά εκδήλωση των ιστορικά άνισων σχέσεων ισχύος μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε επικυριαρχία και διακρίσεις κατά των γυναικών από τους άνδρες και στην παρακώλυση της πλήρους προόδου των γυναικών. Αναγνωρίζοντας τη δομική φύση της βίας κατά των γυναικών ως βίας βασιζόμενης στο φύλο, και ότι η βία κατά των γυναικών αποτελεί έναν από τους ζωτικής σημασίας κοινωνικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων οι γυναίκες εξαναγκάζονται σε υποδεέστερη θέση σε σύγκριση με τους άνδρες. Αναγνωρίζοντας με αύξουσα ανησυχία, ότι οι γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια συχνά εκτίθενται σε σοβαρές μορφές βίας, όπως η ενδοοικογενειακή βία, η σεξουαλική παρενόχληση, ο βιασμός, ο εξαναγκασμός σε σύναψη γάμου, τα εγκλήματα που διαπράττονται στο όνομα της ούτως-αποκαλουμένης «τιμής» και ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων, τα οποία συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και των νεαρών κοριτσιών, καθώς και μείζον εμπόδιο στην επίτευξη ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών.
νόμος 4604/2019
Ο νόμος 4604 του 2019 εστιάζει στην προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, στην πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας, ενώ για πρώτη φορά εισάγεται στην εθνική έννομη τάξη ένα αυτοτελές θεσμικό πλαίσιο με στόχο την ίση μεταχείριση και την καταπολέμηση της διάκρισης με βάση το φύλο.
στην κατηγορία της έμφυλης βίας εντάσσονται...
Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών
Στην κατηγορία της έμφυλης βίας, σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών (1993), εντάσσονται πράξεις που προκαλούν σωματικά, σεξουαλικά ή ψυχικά τραύματα, απειλές τέτοιων πράξεων, εξαναγκασμό και στέρηση της ελευθερίας του ατόμου. Αυτές οι πράξεις μπορεί να συμβούν τόσο στην ιδιωτική όσο και στη δημόσια σφαίρα, στο πλαίσιο της οικογένειας, του εργασιακού χώρου, της κοινωνίας ή της κοινότητας. Εμφυλη βία υφίστανται, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, γυναίκες και νεαρά κορίτσια, αλλά και ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Η σωματική βία, η ψυχολογική και συναισθηματική κακοποίηση, η λεκτική βία, η αποστέρηση οικονομικών πόρων και ευκαιριών, είναι μερικές μόνο από τις μορφές έμφυλης βίας.
Συνέντευξη της υπεύθυνης επικοινωνίας της Διοτίμα, Νατάσα Κεφαλληνού στην Αστερόπη Λαζαρίδου (2018), Καμπάνια-χαστούκι στη βία κατά των γυναικών
...οι νεοεισερχόμενες αντιμετωπίζουν μη συνήθεις μορφές έμφυλης βίας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και της παραμονής τους σε δομές προσωρινής φιλοξενίας
Καταγράφεται πλέον στην Ελλάδα, μία ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα γυναικών, οι νεοεισερχόμενες, που αντιμετωπίζουν μη συνήθεις μορφές έμφυλης βίας, όπως: παραδοσιακές επιβλαβείς πρακτικές, ακρωτηριασμό εξωτερικών γεννητικών οργάνων, εγκλήματα τιμής, αναγκαστικούς και πρώιμους γάμους, βιασμό και σεξουαλική παρενόχληση, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και της παραμονής τους σε δομές προσωρινής φιλοξενίας.
Συνέντευξη της υπεύθυνης επικοινωνίας της Διοτίμα, Νατάσα Κεφαλληνού στην Αστερόπη Λαζαρίδου (2018), Καμπάνια-χαστούκι στη βία κατά των γυναικών
...όλες οι γυναίκες μπορεί να υποστούν έμφυλη βία, όμως οι άνεργες, οι επισφαλώς εργαζόμενες, οι φτωχές γυναίκες, οι μετανάστριες είναι πιο ευάλωτες
Όλες οι γυναίκες μπορεί να υποστούν έμφυλη βία, ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνικοοικονομική τάξη, το επάγγελμα και την εθνικότητα, όπως δείχνουν οι έρευνες. Καταρρίπτεται έτσι η στερεοτυπική αντίληψη ότι οι γυναίκες που έχουν υποστεί έμφυλη βία δεν έχουν μόρφωση ή καριέρα. Χαμηλό εισόδημα έχουν και οι γυναίκες που οι προδιαγραφές της οικογενειακής τους ζωής είναι εύπορες: είτε γιατί ποτέ δεν τους επετράπη, ρητά ή άρρητα, η διαχείριση των εισοδημάτων τους είτε γιατί καθηλώθηκαν στον ρόλο της μητέρας-συζύγου-νοικοκυράς. Ωστόσο, αξίζει να επισημανθεί ότι οι άνεργες, οι επισφαλώς εργαζόμενες, οι φτωχές γυναίκες, οι μετανάστριες είναι πιο ευάλωτες, αφού δεν έχουν οικονομική ανεξαρτησία και κοινωνική στήριξη, με αποτέλεσμα να φοβούνται ακόμη περισσότερο να ζητήσουν βοήθεια».
Συνέντευξη της υπεύθυνης επικοινωνίας της Διοτίμα, Νατάσα Κεφαλληνού στην Αστερόπη Λαζαρίδου (2018), Καμπάνια-χαστούκι στη βία κατά των γυναικών
η έμφυλη βία δεν συνδέεται με συγκεκριμένα πολιτισμικά ή θρησκευτικά πρότυπα...
Η έμφυλη βία δεν συνδέεται με συγκεκριμένα πολιτισμικά ή θρησκευτικά πρότυπα, εθνικότητα, υπηκοότητα, κοινωνική τάξη, μορφωτικό επίπεδο, τόσο της γυναίκας όσο και του θύτη. Πρόκειται για σύμπτωμα βαθιά ριζωμένο σε πατριαρχικές δομές, που εξακολουθούν να θεωρούν ότι η θέση της γυναίκας είναι κατώτερη, σε διάφορους τομείς της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής. Σε αυτό το πλαίσιο, η βία κατά των γυναικών αποτελεί πυρήνα των έμφυλων ανισοτήτων, αποτελώντας μέσο σωφρονισμού, τιμωρίας των γυναικών.
Συνέντευξη της υπεύθυνης επικοινωνίας της Διοτίμα, Νατάσα Κεφαλληνού στην Αστερόπη Λαζαρίδου (2018), Καμπάνια-χαστούκι στη βία κατά των γυναικών
τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης
Τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης για περιστατικά έμφυλης βίας:
...περιπτώσεις φυσικής βίας της οποίας αποδέκτες γίνονται άνθρωποι “παρεκκλινουσών” επιτελέσεων του φύλου, είτε πρόκειται για γυναίκες είτε για ανθρώπους που εκδηλώνουν ομοερωτικές συμπεριφορές
Υπάρχουν πάμπολλες περιπτώσεις φυσικής βίας της οποίας αποδέκτες γίνονται άνθρωποι “παρεκκλινουσών” επιτελέσεων του φύλου(...). Είτε πρόκειται για γυναίκες που βιάζονται και ο βιασμός τους αποδίδεται σε κάποια δική τους παρεκκλιση απο τα (συχνά αντιφατικά) σημεία της κανονιστικής θηλυκότητας, είτε πρόκειται για ανθρώπους που εκδηλώνουν ομοερωτικές συμπεριφορές διαταράσσοντας έτσι την κανονιστική θηλυκότητα ή αρρενωπότητα των οποίων κεντρικός άξονας τίθεται η ετεροφυλοφιλία, η φαινομενικά “αθώα” και “φυσική” κατηγορία του φύλου αποτελεί μια κατεξοχήν πολιτική κατηγορία που ακόμα και μέσα σε, κατά τα άλλα, δημοκρατικά καθεστώτα συνδέεται με ποικίλες μορφές βίας.
Χαλκιά, Α. (2011). Έμφυλες βιαιότητες. Εξουσία, λόγος, υποκειμενικότητες . Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σελ. 29-30.
Οι γυναίκες και οι μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών μειονοτήτων, υπόκεινται, ως κοινότητες, σε βία, εκτίθενται στην πιθανότητα της...
Οι γυναίκες και οι μειονότητες, συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών μειονοτήτων, υπόκεινται, ως κοινότητες, σε βία, εκτίθενται στην πιθανότητα της, αν όχι στην υλοποίηση της. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ένας και κάθε μία από εμάς συγκροτείται πολιτικά εν μέρει στη βάση της κοινωνικής τρωτότητας του σώματός του/της - ως τόπος επιθυμίας και σωματικής τρωτότητας, ως τόπος δημόσιας παρουσίας ταυτόχρονα διεκδικητικός και εκτεθειμένος. Η απώλεια και η τρωτότητα φαίνεται να απορρέουν από το ότι είμαστε σώματα κοινωνικά συγκροτημένα, προσκολλημένα σε άλλους, απειλούμενα από την απώλεια αυτών των προσκλήσεων, εκτεθειμένα στους άλλους, απειλούμενα από βία εξαιτίας αυτής της έκθεσης.
Butler, J. (2009). Ευάλωτη ζωή: Οι δυνάμεις του πένθους και της βίας, (Μεταφραση Λαλιώτης Μ., Αθανασίου Κ. – Εισαγωγή Αθανασίου Α.), Αθήνα: Νήσος, σελ. 68.
Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου είναι σημάδι για μια ολόκληρη περίοδο.
Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου είναι σημάδι για μια ολόκληρη περίοδο, κατά την οποία, όχι, δεν είναι η ανθρώπινη ζωή που «έγινε φτηνή», που έχασε την αξία της, αλλά είναι το πλέγμα το οποίο ορίζει τη σημασία της ζωής, της κάθε ζωής, που έγινε με τόσο οξύ τρόπο τόσο πολιτικό. Δεν είναι μόνο οι ίδιες οι βίαιες επιθέσεις, αλλά είναι πρωτίστως ο τρόπος με τον οποίο μοιράζεται και οργανώνεται η βία. Δεν είναι μόνο το ποιος χτυπάει, αλλά τι και πώς τον οπλίζει.
Αθανασίου Α., Παπανικολάου Δ. (2020). «Πες το όνομά της»: Η κουήρ μνήμη ως κριτική του παρόντος, σσ. 9-27, στον συλλογικό τόμο Κουήρ Πολιτική και Δημόσια Μνήμη: 30 κείμενα για τον Ζακ, (επιμέλεια Αθανασίου Α., Γκουγκούσης Γ., Παπανικολάου Δ.) Αθήνα: Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, σελ. 21.
στην Ελλάδα περιστατικά βίας που συνδέονται με τη (μη) κανονιστική επιτέλεση του φύλου παίρνουν συχνά τη μορφή του βιασμού, ή και του ακρωτηριασμο΄΄ και της δολοφονίας γυναικών ...
Εδώ στην Ελλάδα περιστατικά βίας που συνδέονται με τη (μη) κανονιστική επιτέλεση του φύλου που διερευνά η Μπάτλερ, παίρνουν συχνά τη μορφή του βιασμού, ή και του ακρωτηριασμο΄΄ και της δολοφονίας γυναικών που εκδηλώνουν συμπεριφορές που παρεκκλίνουν απο τα πολιτισμικά και ιστορικά προσδιορισμένο κανονιστικό φύλο της εθνικής ή εθνοτικής ομάδας στην οποία ανήκουν, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μετανάστριες. Επιπλέον μια θεσμοποιημένη διάσταση αυτής της βίας παρατηρείται στο γεγονός πως “ένας μόνο στους οκτώ από όσους καταγγελονται για βιασμό τιμωρείται και τελικά καταλήγει στη φυλακή, ενώ σε ετήσια βάση οι γυναίκες που βρίσκουν τη δύναμη να καταγγέλλουν τον εφιάλτη που ‘εζησαν στα χέρια ενός- συνήθως- άγνωστου άνδρα υπολογίζεται ότι είναι κατα μέσο όρο 250”. Μουστάκα, Μ., “Νέος “βιασμός” μετά τον εφιάλτη ”Τα νέα, 26 Ιουνιου 2001, σ. 17.
Χαλκιά, Α. (2011). Έμφυλες βιαιότητες. Εξουσία, λόγος, υποκειμενικότητες . Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σελ. 154.
Οι παράπλευρες απώλειες μιας κοινότητας σφυρηλατημένης από το αρσενικό, λευκό, εθνικό και ετεροκανονικό «πληθυντικό περιληπτικό» προνόμιο.
Η ευαλωτότητα δεν αναφέρεται απλώς σε μια γενικευμένη ανθρώπινη κατάσταση, αλλά σε μια πολιτική ρύθμιση των όρων έκθεσης στην παραβίαση, την επιτήρηση, την ανισότητα και την αδικία· και αυτοί οι όροι είναι κοινωνικά διαμορφωμένοι και εμπεδωμένοι ως ταξικοί, έμφυλοι, σεξουαλικοί, εθνικοί και φυλετικοί. Οι μηχανισμοί εξουσίας, επιδρώντας σε ταξικά εκμεταλλεύσιμα, εμφυλοποιημένα και φυλετικοποιημένα σώματα που δεν συμμορφώνονται με τα κανονιστικά ιδεώδη, τα μετατρέπουν συστηματικά σε αναλώσιμη, απαλλοτριώσιμη και απορριπτέα σωματική ύλη εγκλωβίζοντάς τα σε αυτό που ο κριτικός της μετααποικιακής σκέψης Φραντς Φανόν (Frantz Fanon) περιγράφει ως «ατμόσφαιρα βίας» (Fanon, 2004, σ. 10). Είτε ως κουήρ και τρανς, είτε ως οικονομικά επισφαλή, είτε ως άστεγα, είτε ως έγκλειστα προσφυγικά σώματα, τα σώματα χωρίς σημασία και ασφάλεια στη δημόσια συγκροτημένη σφαίρα ωθούνται στις περιθωριοποιημένες και αβίωτες ζώνες της «κοινής» ανθρώπινης κατάστασης: Είναι οι παράπλευρες απώλειες που απαιτεί η βιοπολιτική συγκρότηση και διαχείριση μιας διόλου κοινής κοινότητας, μιας κοινότητας βεβιασμένα σφυρηλατημένης από το αρσενικό, λευκό, εθνικό και ετεροκανονικό προνόμιο που ο γλωσσικός κανόνας βαφτίζει «πληθυντικό περιληπτικό».
Τζελέπη, Ε. (2020).Στα πολιτικά διάκενα ευαλωτότητας κι αντίστασης, σσ. 121-128 στον συλλογικό τόμο Κουήρ Πολιτική και Δημόσια Μνήμη: 30 κείμενα για τον Ζακ , (επιμέλεια Αθανασίου Α., Γκουγκούσης Γ., Παπανικολάου Δ.) Αθήνα: Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, σελ. 122-123.
δεν έχουν κάτι το αμιγώς πολιτικό οι εκφράσεις του φύλου και της σεξουαλικότητας που αποκλίνουν, με κόστος πολλές φορές δυσβάσταχτο, από το ετεροκανονικό μοντέλο;
Αναφερόμενος στην περίοδο της δικτατορίας στη Χιλή και αφηγούμενος την ιστορία μιας τραβεστί που ερωτεύτηκε έναν ακροαριστερό αγωνιστή, ο Πέδρο Λεμεμπέλ (Pedro Lemebel) (2001, σ. 186) στο Tengo miedo torero γράφει: Θα ήταν πιο εύκολο να φύγει, και να αφήσει ίσως πίσω της μια λακκούβα από δάκρυα, μια μικρή λιμνούλα υγρής θλίψης, που κανένα CNI δεν μπορεί να αναγνωρίσει. Γιατί τα δάκρυα που ρίχνουν τα τραβέλια (locas) δεν έχουν ταυτότητα, ούτε χρώμα, ούτε γεύση, και δεν ποτίζουν τους κήπους των ψευδαισθήσεων. Λεσβίες, γκέι, τρανς και τραβεστί, που κλήθηκαν με τον πιο σκληρό τρόπο να αντιμετωπίσουν την «ομοφοβική και τρανσφοβική καθεστωτική τρομοκρατία», σπανίως αναγνωρίζονται ως θύματα πολιτικής βίας. Μα δεν έχουν κάτι το αμιγώς πολιτικό οι εκφράσεις του φύλου και της σεξουαλικότητας που αποκλίνουν, με κόστος πολλές φορές δυσβάσταχτο, από το ετεροκανονικό μοντέλο; Δεν είναι αμιγώς πολιτική η βία που στοχεύει στην εξόντωση αυτών των άλλων σωμάτων, των υπερκαθορισμένων από το ηγεμονικό, αυταρχικό βλέμμα; Και δεν είναι αμιγώς πολιτική η εξόντωσή τους προς υπεράσπιση μιας υποτιθέμενης εθνικής «καθαρότητας» και «αμόλυντης» χριστιανικής ηθικής; Ναι, και ναι, και ναι.
Ευθυμίου, Α. (2020). Για την ηχώ της κουήρ ζωής στη μνήμη των θανάτων. σσ. 97-108, στον συλλογικό τόμο Κουήρ Πολιτική και Δημόσια Μνήμη: 30 κείμενα για τον Ζακ, (επιμέλεια Αθανασίου Α., Γκουγκούσης Γ., Παπανικολάου Δ.) Αθήνα: Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, σελ. 99.
